Wat is het nut van een verplichte Arbeidsongeschiktheidsverzekering voor Zelfstandigen? - André van Luijk

Artikel van André van Luijk in het RD

Kwestie: Wat is het nut van een verplichte Arbeidsongeschiktheidsverzekering voor Zelfstandigen?

Tot 2004 bestond er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. Die is uiteindelijk afgeschaft, omdat zelfstandigen haar te duur vonden. Ook was de uitkering betrekkelijk laag. Nu moet in 2027 de Wet Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ) in werking treden. De verwachte premie van de verzekering is maximaal 195 euro per maand. Maar zal de geschiedenis zich nu niet herhalen?

Het idee van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen vloeit voort uit het pensioenakkoord. Een argument vóór is dat wanneer onverzekerde zelfstandigen arbeidsongeschikt worden, zij dan hun risico's afwentelen op de maatschappij, omdat ze dan een beroep doen op bijvoorbeeld de bijstand. Een ander argument is dat er een vorm van oneerlijke concurrentie ontstaat met mensen in loondienst, omdat zelfstandigen doordat ze zich niet verzekeren, lagere tarieven kunnen hanteren en daardoor een aantrekkelijk alternatief zijn voor werkgevers.

Tot 23 juli konden burgers op de site van de overheid reageren op het wetsvoorstel van de BAZ. Er kwamen maar liefst 1755 openbare reacties binnen. In de reacties is onder andere vaak te lezen dat zo’n wet de vrijheid van het ondernemen aantast. Een ondernemer kiest zelf voor het risico dat hij loopt en een verzekering is een te sterke overheidsinmenging. Een andere argument tegen is dat de BAZ een ongewenste lastenverzwaring oplevert, zowel administratief als financieel. Het is de bedoeling dat het UWV de wet gaat uitvoeren. Maar, vinden de reageerders, heeft het UWV wel voldoende mankracht en ICT-capaciteit om dat te doen? Kortom: er is behoorlijk wat weerstand vanuit ondernemend Nederland.

In de stukken op de site van de overheid kwam ik ook de onderbouwing tegen van de Sustainable Development Goals voor het Word Economic Forum. Deze doelen, waaraan veel landen zich gecommitteerd hebben, roepen onder andere op tot onderwijs, gezondheidszorg en fatsoenlijke banen voor iedereen.

In de onderbouwing kwam ik bij het onderwerp “minder armoede en ongelijkheid” ook het argument tegen dat onverzekerde zelfstandigen risico’s afwentelen op de maatschappij en dat er om deze reden geen gelijk speelveld zou zijn. Maar je kunt een ondernemer niet gelijkschakelen met iemand die in loondienst werkt. Ongelijke gevallen moet je niet gelijk behandelen.

In de stukken wordt verder wel een probleem verondersteld, maar niet vastgesteld. De cijfermatige onderbouwing is mager en gebaseerd op een rapport uit 2014. De onderzochte periode loopt van 2006 tot 2013. Een groot deel van die periode werd gekenmerkt door een financiële crisis. De financiële situatie was voor veel mensen toen moeizaam. Maar op dit moment is het zo dat maar liefst 73 procent van de zelfstandigen bij arbeidsongeschiktheid meer inkomen heeft dan het sociaal minimum.

Om een herhaling te voorkomen van de eerdere verplichte verzekering WAZ, zou ik een betere cijfermatige onderbouwing wenselijk vinden voordat je als overheid zo'n forse inbreuk doet op het ondernemerschap. Het lijkt erop dat de staat een probleem probeert op te lossen, dat feitelijk geen probleem is.