Hoewel er formeel (nog) geen sprake is van oorlog, zien we nu al een groeiende kapitaalvlucht. Steeds meer ondernemingen en vermogende particulieren verplaatsen hun geld of vertrekken naar het buitenland. De redenen zijn duidelijk: toenemende belastingdruk, strenger toezicht op vermogen en eigendom, en een overvloed aan regelgeving.

Met de Wet op de defensiegereedheid (Wodg) wil de regering de krijgsmacht sneller en flexibeler laten opereren. Deze wet is "nodig" in de grijze zone tussen vrede en oorlog". In deze fase kunnen noodwetten nog niet ingezet worden, maar men wil wel snel kunnen schakelen in de opmars naar een oorlogseconomie. Procedures die normaal maanden duren, moeten voor defensie verkort worden. Dat klinkt logisch – niemand wil een logge defensie als snel handelen noodzakelijk is.

In dit hypothetische scenario escaleert de geopolitieke spanning in Europa dramatisch. Dit soort scenario’s zijn geen sciencefiction. Het zijn uitgeschreven mogelijkheden in bestaande (nood)wetten.

Het is al lange tijd geleden dat Nederland direct met een oorlog werd geconfronteerd. Hoever de overheid in zo’n situatie kan en mag gaan, is voor velen uit het collectieve geheugen verdwenen. Tijdens de coronapandemie zagen we echter hoe diep de overheid kan ingrijpen in het dagelijks leven. Het is daarom lastig je voor te stellen wat er precies kan gebeuren wanneer Europa overgaat op een oorlogseconomie: snelle geldcreatie, rantsoenering, (onderdrukte) inflatie of een bloeiende zwarte markt. Situaties die we vooral uit de geschiedenis kennen.

Inflatie was jarenlang een vergeten begrip. We leerden erover tijdens economie, maar in het dagelijks leven hadden we er nauwelijks last van. Tot de recente sterke stijging ons eraan herinnerde wat inflatie werkelijk betekent.

De cijfers zijn onthutsend. De voorfinanciering van 800 miljard euro is geregeld, en met de afspraak om structureel 5% van het Europese bbp in defensie te investeren, gaat er een ongekende stroom geld richting defensie. Maar de vraag is: wie profiteert er echt van deze miljardenregen?

Tijdens de NAVO-top in Den Haag hebben Europese lidstaten beloofd om in 2035 maar liefst vijf procent van hun BBP te besteden aan Defensie en veiligheid. Burgers zouden dit voelen als ze zelf jaarlijks duizenden euro’s moeten inleveren. Toch wordt dit niet direct zo gefinancierd. In plaats daarvan wordt een fonds van 800 miljard euro gelanceerd onder de noemer ReArm Europa, bedoeld om te financieren via leningen, bestaande fondsen en bezuinigingen.

Europa zit in 2025 in een fase die ongemakkelijk herkenbaar voelt. Officieel leven we in vredestijd. Echter, de signalen wijzen anders: een voorbereidingsfase van een militarisering van de economie. Geen directe oorlog, maar wel een structurele verschuiving richting militaire prioriteiten: hogere defensiebudgetten, nieuwe financieringsmodellen en een publieke opinie die wordt klaargestoomd.