Deel 7 | Artikelreeks Oorlogseconomie | Gereedheid of glijdende schaal? | André van Luijk

Artikel: André van Luijk

Met de Wet op de defensiegereedheid (Wodg) wil de regering de krijgsmacht sneller en flexibeler laten opereren. Deze wet is "nodig" in de grijze zone tussen vrede en oorlog". In deze fase kunnen noodwetten nog niet ingezet worden, maar men wil wel snel kunnen schakelen in de opmars naar een oorlogseconomie. Procedures die normaal maanden duren, moeten voor defensie verkort worden. Dat klinkt logisch – niemand wil een logge defensie als snel handelen noodzakelijk is.

Maar achter die belofte schuilt een wet die diep kan ingrijpen in het dagelijks leven van burgers en bedrijven. Eigendommen kunnen worden gevorderd, ondernemingen kunnen worden verplicht personeel of materieel beschikbaar te stellen, en burgers kunnen taken opgelegd krijgen. En dat alles zonder dat sprake hoeft te zijn van een formele noodtoestand.

De manier waarop de wet werd geconsulteerd, werkte bij veel mensen argwaan. Midden in de zomervakantie, met slechts vier weken om te reageren – nauwelijks tijd voor een serieuze analyse. Toch kwamen er 1.543 reacties binnen, waarvan het merendeel uitgesproken kritisch. Ik heb veel van die reacties gelezen, en het is terecht dat zoveel mensen zich ondanks de slechte timing toch geroepen voelden bezwaar te maken.

Vooral het structurele karakter van de Wodg baart zorgen. Dit is geen tijdelijk noodinstrument, maar een permanent pakket bevoegdheden dat de minister van Defensie naar eigen inzicht kan inzetten. Wanneer is een situatie urgent genoeg? Wie ziet erop toe dat maatregelen proportioneel blijven? En welke compensatie is er voor ondernemers als hun bedrijf plotseling in dienst staat van Defensie?

Iedereen begrijpt dat Defensie voorbereid moet zijn op een directe aanval. Maar een wet die zonder noodtoestand grondrechten, eigendom en keuzevrijheid kan inperken, schuift de rekening van veiligheid eenzijdig af op burgers en bedrijven.

In een rechtsstaat zijn uitzonderlijke bevoegdheden altijd tijdelijk en begrensd. De Wodg draait dit om: permanente verruiming, ook in tijden van vrede. En wie vrijheid in vredestijd al opgeeft, zal haar vroeg of laat verliezen.

Het volgende artikel gaat over kapitaalvlucht in een oorlogs(seconomie)

Op 10 oktober is een GRYP-event over de impact van de oorlogseconomie met Bart Brands, Wybren van Haga en Ab Flipse. Wil je ook komen? Bestel hier je ticket(s). Vol = vol!